ترخیص کالا از گمرک شامل اظهار کالا به گمرک برای خروج آن از گمرک بصورت قانونی برای وارد کننده یا صادر کننده است.مراحل ترخیص کالا از گمرک باید به وسیله صاحب کالا یا نماینده قانونی او به عنوان ترخیص کار انجام و پیگیری شود. البته این افراد باید واجد شرایط باشند؛ دارا بودن کارت بازرگانی از جمله مهم‌ترین این شرایط است.
فرآیند ترخیص کالا شامل مراحل مختلف ارائه و ثبت اسناد و مدارک، پرداخت حق ورودی و دیگر وجوه گمرکی، دریافت مجوزهای مربوطه و غیره است که در ادامه به تفضیل به آن‌ها می‌پردازیم.
مرحله اول: ثبت اظهار از طریق سامانه گمرکی EPL
اولین قدم برای ترخیص کالا از گمرک ثبت نام در سیستم گمرک کشور و تکمیل اظهارنامه واردات کالا است. این مرحله با استفاده از سامانه آنلاین گمرکی EPL بدون نیاز به مراجعه حضوری قابل انجام است. همچنین اگر برای ورود اطلاعات در سامانه EPL به صورت آنلاین به زمان بیشتری نیاز داشته باشید، می‌توانید با پرینت پیش اظهار به تکمیل فرم بپردازید و سپس اطلاعات را به صورت آنلاین در این سامانه وارد کنید.
اظهارنامه گمرکی برای ترخیص کالای وارداتی و خروج کالای صادراتی ضروری است و باید به گمرک تحویل داده شود. شخص اظهارکننده کالا طبق دستورالعمل وب‌سایت رسمی اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران موظف است شخصا به عنوان مالک کالا یا توسط نماینده قانونی خود تمامی اطلاعات را در اظهارنامه گمرکی وارد نماید.
ثبت اطلاعات حقوق ورودی
حقوق ورودی یکی از اطلاعات اساسی در تکمیل فرم اظهارنامه است و اهمیت بسیار زیادی دارد. حقوق ورودی، مبلغی است که توسط صاحب کالا باید پرداخت شود و در حقیقت درصدی از ارزش کالا است که برای دریافت مجوز ورود به آن کشور به اداره گمرک آن کشور پرداخت می‌شود.به عبارت دیگر، از جمله درآمدهای یک کشور محسوب می‌شود و میزان حقوق ورودی برای کالاها و کشورهای مختلف، متفاوت است.اهمیت حقوق ورودی در تکمیل فرم اظهارنامه از جایی مشخص می‌شود که اگر در وارد کردن آن در فرم اظهارنامه اشتباهی انجام شود، آسیب مالی و غیر مالی بسیاری به همراه خواهد داشت.
در پایان تکمیل فرم اظهارنامه در سیستم الکترونیکی گمرک، یک شماره سریال و شماره عطف به شما داده خواهد شد که این اطلاعات برای انجام مراحل بعدی مورد نیاز است، باید پرینت بگیرید و نزد خود نگاه دارید.
مرحله دوم: دریافت کوتاژ در دایره احراز هویت و تعیین مسیر
در این مرحله که به احراز هویت و اظهار کالا ربط دارد، اسناد و مدارک دریافتی در دایره احراز هویت دایره فنی گمرک بررسی می‌شود و در صورت تایید، شماره ثبت و کوتاژ داده خواهد شد و سپس اظهارنامه لاک و مهر می‌شود. کوتاژ، به شماره ثبت اختصاص یافته به هر اظهارنامه واردات یا صادرات کالا در گمرک گفته می‌شود.
در گمرک برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، از سیستم مدیریت ریسک برای ترخیص کالا استفاده خواهد شد. این سیستم، سه مسیر شامل مسیر سبز، زرد و قرمز را مشخص می‌کند که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
انواع مسیرهای گمرکی
اجازه دهید این مسیرها را بررسی کنیم.
مسیر سبز
کالاهایی که در این مسیر قرار دارند، اغلب نیاز به کسب مجوز، آزمایشگاه و دریافت استاندارد و اسناد مربوط به کشور سازنده ندارند یا بعد از اخذ مجوزهای لازم، مستقیما به صندوق ارجاع داده خواهند شد.
مسیر زرد
کالاهایی که به آزمایشگاه و دریافت استاندارد نیاز دارند، در این مسیر قرار می‌گیرند. به طور کلی در این مسیر، اسناد توسط کارشناسان مربوطه و بخش دایره ارزش بررسی شده و سپس به صندوق ارجاع می‌شوند.
مسیر قرمز
ارزیابی و کنترل فیزیکی کالا و همینطور مواردی مانند مخدوش شدن اسناد، عدم تطابق ارزش استنباطی گمرک با ارزش اظهاری و غیره، در این مسیر انجام می‌شود. در این مسیر نیز بعد از اخذ مجوزهای مورد نیاز و بررسی اسناد به دست کارشناسان سرویس گمرک و بخش دایره ارزش به صندوق ارجاع خواهد شد.
مسیر گمرکی به صورت سیستمی و بر طبق عواملی مانند حقوق ورودی، نوع کالا، اعتبار صاحب کالا، اظهارکننده و کشور سازنده یا حتی به طور تصادفی تعیین می‌شود.
مرحله سوم: کنترل و ارزیابی کالا
کنترل و ارزیابی کالا بر اساس مسیر گمرکی تعیین شده صورت می‌گیرد. در دو مسیر زرد و قرمز با بررسی اسناد از سوی رئیس سرویس گمرک یا بررسی کالا توسط ارزیاب کالا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. ارزش اظهاری، سوابق گمرکی و غیره نیز در بخش دایره ارزش بررسی می‌شود.
مرحله چهارم: اخذ مجوزهای لازم
مجوزهای لازم با توجه به نوع کالا از سوی کارشناس مربوطه تعیین می‌شود. مجوزها شامل مواردی مانند مالیات، بهداشت، تجهیزات پزشکی، جهاد، انرژی اتمی، مجوز تجهیزات مخابراتی و رادیویی، استاندارد، وزارت راه، انرژی اتمی و غیره هستند.
مرحله پنجم: بررسی تعرفه و تطبیق کالا
تعرفه کالا و تطبیق آن با اسناد ارائه شده در این مرحله توسط کارشناس سرویس در این مرحله انجام می‌شود. تایید نهایی نیز توسط رئیس سرویس پس از بررسی مجوزها، امضاها و روند نهایی پرونده صادر می‌شود.
مرحله ششم: پرداخت صندوق و دریافت سند ترخیص
مبلغ پرداختی تعیین شده از سوی گمرک باید توسط صاحب کالا به صورت نقدی به حساب گمرک پرداخت شود تا پروانه سبز گمرکی را دریافت کند. صدور این پروانه به معنای تسویه صاحب کالا و اتمام مراحل ارزیابی است و صاحب کالا با دریافت آن می‌تواند برای خروج کالا از گمرک اقدام نماید.
مرحله هفتم: انبارداری و اجازه بارگیری
مجوز بارگیری در گمرک با ارائه پروانه‌ها و مدارک مهر شده، سند ترخیص، تسویه کامل با شرکت حمل و نقل، قبض انبار و دیگر مدارک مورد نیاز صادر می‌شود. مبلغی نیز به عنوان انبارداری و نگهداری کالا در این مرحله اخذ خواهد شد. این مبلغ بر اساس مدت زمان رسوب کالا در انبار، هزینه‌های مربط با تخلیه، بارگیری و بیمه، نوع کالا، حجم و ارزش آن متفاوت خواهد بود.
مرحله هشتم: خروج کالا از گمرک
بعد از انجام تمام مراحل و با داشتن کنترل پروانه سبز گمرکی و مهر درب خروج، در آخرین مرحله بیجک انبار را از سوی انباردار گمرک دریافت خواهید کرد. بیجک انبار نشان می‌دهد صاحب کالا می‌تواند به منظور انتقال و بارگیری کالا ورودی، وسیله نقلیه خود را وارد گمرک کند. در این مرحله نیز پس از بررسی‌های نهایی، خروج کالا انجام خواهد شد.
سخن نهایی
ترخیص کالا یکی از مسائل با اهمیت بالا در امورات گمرکی است که مراحل خاصی دارد و در مطلب بالا سعی کردیم مراحل ترخیص کالا را با بیان ساده‌ای توضیح دهیم.
